[ حضرت حجّة الاسلام و المسلمین حاج سیّد محمّد موسوی ]

تاریخ واقعه کربلا مانند بسیاری از حوادث تاریخی دچار قلم های گوناگون گشته از قلم هایی که از ناحیه حکومت آن زمان توسط یزید و دربارش و برای خوشایند حاکمان به نوشتن آن حادثه جانسوز مشغول شد تا قلم هایی که برای نشان دادن اوج عظمت امام حسین علیه السلام و نیز نشان دادن اوج پستی و رذالت یزید و هم مسلکانش به حرکت درآمد و گاه مطالب غیر واقع به هر کدام از دو طرف را نسبت داد. در این میان نظرات سلفی ها که سنیان متعصبند نسبت به منابع تاریخی نظری شگفت انگیزاست آنان براین باورند که شیعیان تاریخ اسلام را نوشته اند.

نکته ای که دارای اهمیت است این است که حدیث نویسان چون بر اسناد احادیث تاکید فراوان دارند، مورخان را در نقلشان راویان غیر اعتماد می دانند به این بیان که تاریخ نویسان در صدد بیشتر نوشتن و پُرحجم کردن کتبشان بوده اند لذا هر خبر راست و نادرستی را می نوشتند. لذا تاریخ نویسانی مثل ابن اسحاق و ابومخنف و مدائنی و واقدی مشمول این نظر محدثان هستند البته ابن سعد که همبستگی با اهل حدیث داشته، مورد تاییدشان است.

نسبت به واقعه کربلا مقاتل بسیاری نوشته شده تا آنجا که مرحوم آقابزرگ تهرانی نام حدود ۶۵ مقتل را آورده و در جاهای مختلف کتاب ارزشمندش (الذریعه) حدود همین مقدار مقتل دیگر را بطور پراکنده نام می برد. اما در میان مقتل های موجود که می توان با اعتماد بر آنها به بررسی رویداد کربلا پرداخت، پنج منبع هستند: ۱ – مقتل الحسین علیه السلام ابو مخنف. ۲ – مقتل ابن سعد. ۳ – مقتل بلاذری. ۴ – مقتل دینوری. ۵ – مقتل ابن اعثم.

آنچه که طبری در تاریخش و شیخ مفید در الارشاد و ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبین پیرامون حادثه کربلا آورده اند، برگرفته از مقتل ابومخنف است و آنچه که خوارزمی در مقتل الحسین آورده برگرفته از فتوح ابن اعثم می باشد.

البته مقتل هایی بوده که الآن چیزی از آنها در دست ما وجود ندارد مانند مقتل الحسین محمد بن عمر واقدی(متوفای ۲۰۷ یا ۲۰۹) که ابن ندیم و یاقوت حموی از آن نام برده اند. کتاب مقتل الحسین ابو عبیده معمر بن مثنی (متوفای ۲۰۹) که به دست ابن طاووس(متوفای ۶۶۴) رسید. کتاب مقتل الحسین نصر بن مزاحم منقری (متوفای ۲۱۲) نویسنده وقعه صفین که ابن ندیم و نجاشی از آن یاد کرده اند. ابو عبید قاسم بن سلام هروی (متوفای ۲۲۴) هم مقتل الحسین علیه اسلام نوشته بود و ابوالحسن علی بن محمد مدائنی (متوفای ۲۲۴) مقتل الحسین داشته که ابن شهر آشوب از آن یاد کرده است.عبدالله بن محمد معروف به ابن ابی الدنیا(متوفای ۲۸۱) نیز مقتل الحسین داشته، یعقوبی نیز به همین عنوان مقتل الحسین کتاب داشته و ابوعبدالله محمد بن زکریا الغلابی (متوفای ۲۹۸) و نیز ابوالقاسم عبدالله بن محمد شاهنشاه بغوی بغدادی(متوفای ۳۱۷) کتابی با نام مقتل الحسین داشته اند.

در نوشتار بعد به بررسی این پنج مقتل نام برده شده می پردازیم.