بسم الله الرحمن الرحیم

و لا حول و لا قوّة الّا بالله العلیّ العظیم

و صلّی الله علی محمّد و آله الطیّبین الطاهرین

آن طور که از آیات و روایات معلوم می شود ، هیچ عملی برای تقرّب و نزدیک شدن به خدای متعال برتر و بهتر از نماز نیست. شاهد بر این مدّعا ، اوّلاً تعداد بسیار زیاد آیات و روایاتی است که در مورد نماز وجود دارد. و ثانیاً روایاتی است که به صورت خاصّ به اهمّیّت و آثار نماز پرداخته اند.

مثلاً معاویة بن وهب می گوید از امام جعفر صادق صلوات الله علیه پرسیدم : برترین چیزی که بندگان به آن وسیله به پروردگارشان نزدیک می شوند و خدا آن را بیشتر دوست دارد چیست ؟ فرمود : « [ در این مورد ] بعد از معرفت ، چیزی برتر از همین نماز نمی دانم … »الخ.

یا در روایت هست که امام جعفر صادق سلام الله علیه فرمود : « اَحَبُّ الاَعمالِ اِلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ الصَّلاة » « محبوب ترین اعمال نزد خدای عزّ و جلّ نماز است. » « وَ هِیَ آخِرُ وَصایَا الاَنبیاء » « آخرین چیزی که انبیاء علیهم السلام به آن سفارش می فرموده اند نماز بوده است. »

در روایت دیگری از امام صادق صلوات الله علیه نقل شده که فرمود : « اِنَّ طاعَةَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ خِدمَتُهُ فِی الاَرض » « طاعت و فرمانبرداری از خدای عزّ و جلّ خدمت کردن به او در زمین است. » « وَ لَیسَ شَیءٌ مِن خِدمَتِهِ یَعدِلُ الصَّلاة » « و هیچ کدام از مصادیق خدمت کردن به او به پای نماز نمی رسد » یعنی نماز بهترین و برترین اقسام خدمت به خدای متعال است.

بعد در ادامه فرمودند : « فَمِن ثَمَّ نادَتِ المَلائِکَةُ زَکَریّا وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلّی فِی المِحراب » این قسمت از روایت ، اشاره به قسمتی از ماجرای حضرت زکریّا عَلی نَبیّنا وَ آلِه وَ عَلیه السَّلام دارد. خلاصهء قضیه این است که جناب زکریّا علیه السلام متکفّل امور حضرت مریم سلام الله علیها بود و گاهی به ایشان سر می زد. « كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً » هر وقت نزد حضرت مریم علیها السلام که در محراب بود می رفت ، می دید نزد او رزقی هست. « قالَ يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا ؟ » « فرمود : ای مریم ، این رزق از کجاست ؟ » حضرت مریم سلام الله علیها خیلی ساده و روشن جواب داد : « هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِساب » « این رزق از جانب خداست ، خدا هر کس را بخواهد ، بدون حساب رزق می دهد. » « هُنالِكَ دَعا زَكَرِيَّا رَبَّهُ » حضرت زکریّا علیه السلام اینجا بود که دعا کرد و به خدای متعال عرض کرد : « رَبِّ هَبْ لي‏ مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَميعُ الدُّعاءِ ».

بنا شد ملائکه بشارت استجابت دعای زکریّا علیه السلام را به او بدهند. امّا چه وقت و در چه حالی این بشارت را به او دادند ؟ وقتی که مشغول نماز بود. طبق فرمودهء امام جعفر صادق صلوات الله علیه در همین روایت سوم ، از آنجا که نماز ، بهترین مصداق طاعت و خدمت به حضرت حقّ است ،  این خبر مسرّت بخش را در نماز به او دادند : « فَنادَتْهُ الْمَلائِكَةُ وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى‏ مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَيِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِيًّا مِنَ الصَّالِحين. » در حالی که در محراب ایستاده و نماز می خواند ، این بشارت ( که فرزندی به نام یحیی با آن اوصاف بسیار عالی خواهد داشت ) را ملائکه به او دادند. ( سورهء آل‏عمران ، آیات ۳۷ ، ۳۸ و ۳۹ )

موضوع اصلی این رساله ، اهمیّت و آثار نماز ( به صورت کلّی و مفصّل نیست ) و این چند روایت را هم به عنوان مقدّمه ذکر کردیم. پس فعلاً به همین مقدار اکتفا می کنیم.

***

نمازهایی که در اسلام هست ، و در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام ذکر شده به دو نوعِ کلّیِ واجب و مستحبّ تقسیم می شوند. نماز های واجب مثل نماز های پنجگانهء یومیّه ، نماز آیات ، و … .

تعداد نمازهای مستحبّ بسیار زیاد است. شاید اگر بگوئیم دهها نماز مستحبّ داریم اغراق نکرده باشیم. مثلاً نماز غفیله ، نماز امیر المؤمنین علیه السلام ، نماز استغفار و … . امّا وقتی یک فقیه کامل ، که اسلام شناس واقعی و متخصّص این مسائل است ، به آیات و روایات نگاه می کند ، می تواند بفهمد که در بین این همه نماز مستحبّ ، تعدادی از آنها از بقیه مهمتر و با فضیلت تر اند.

به نظر می رسد نوافل یومیّه ( نافله های نماز صبح ، نماز ظهر و … و نافلهء شب ) اهمّیّتشان از بقیهء نمازهای مستحبّ بیشتر باشد ( برای آشنایی بیشتر با این نوافل می توانید به فتاوای مرجع تقلیدتان رجوع کنید ). امّا در درجهء بعد ، نمازی است که معمولاً آن را با نام « نماز جعفر طیّار علیه السلام » می شناسند.