از امام جعفر صادق صلوات الله علیه نقل شده که فرمود : « ثلاثة إذا تعلمهن المؤمن كانت زيادة في عمره و بقاء لنعمه عليه » « سه چیز است که اگر مؤمن آنها را بداند [ و به آنها عمل کند ] موجب زیادی عمر و باقی بودن نعمتهایی که دارد می شود » راوی ( که زراره رضوان الله علیه است ) می گوید : عرض کردم : آن سه چیز چیستند ؟ ، فرمود : « تطويله في ركوعه و سجوده في صلاته و تطويله لجلوسه على طعامه إذا أطعم على مائدته و اصطناعه المعروف إلى أهله. » « طول دادن رکوع و سجودش در نماز ، و طول دادن نشستن بر سفرهء غذا البتّه اگر بر سفرهء خودش غذا می خورد [ نه بر سفرهء شخص دیگری ] ، و احسان کردن به اهلش [ در اینجا دو احتمال هست : یکی اینکه مقصود ، احسان به کسانی است که اهلیّتي احسان را دارند و احتمال دیگر که به نظر قوی تر است این است که مقصود امام علیه السلام ، احسان کردن به اهل بیتِ خود شخص ( زن ، شوهر ، پدر ، مادر ، بچه و … مانند آن ) باشد. ] » ( الكافي ، ج ۴ ، ص ۴ )
در مورد هر کدام از بخش های این روایت شریف ، سخنان بسیاری می توان گفت ، امّا در اینجا فقط به قسمت اوّل اشاراتی می کنیم و ان شاء الله بعداً در مورد دو بخش دیگر هم مطالبی را ذکر خواهیم کرد.
۱ – طول دادن سجده ، چه در نماز و چه در غیر نماز یکی از مهمترین و با فضیلت ترین اعمال است و در این زمینه به قدری از آیات قرآن و روایات شواهد وجود دارد که باید به صورت مستقل به آن پرداخت ، امّا آنچه در این روایت مطرح شده ، تطویل سجود و رکوع در نماز است.
۲ – سیرهء بسیاری از بزرگان نیز بر همین جاری بوده است. نقل می کنند که مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین کاظمی رضوان الله علیه که از مراجع تقلید و تا چند سال بعد از میرزای شیرازی رحمة الله علیه هم در قید حیات بود ، در رکوع و سجود نماز ، هفتاد بار تسبیحهء کبریٰ ( « سبحان ربّی العظیم و بحمده » در رکوع و « سبحان ربّی الاعلیٰ و بحمده » در سجده ) را تکرار می کرده و با این وجود جمع کثیری از اهل نجف اشرف در نماز جماعت ایشان شرکت می کرده اند و شاید مهمترین نماز جماعت در آن روزگار در آن شهر مقدّس بوده است. و یا در همین اواخر ، نقل می کنند آیت الله شیخ محمد علی اراکی رضوان الله علیه که ایشان هم از مراجع تقلید بودند ، در نماز جماعتی که در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها اقامه می کرده اند ، رکوع و سجود را بسیار طولانی می کرده اند. می گویند به ایشان گفتند : « امام جماعت باید حالِ اضعف المأمومین را مراعات کند » یعنی باید طوری نماز بخواند که مناسب حالِ ضعیف ترین افرادی که در نماز به او اقتدا می کنند باشد. ایشان فرمود : « من در بین نمازگزاران ضعیف تر از خودم سراغ ندارم ! ».
۳- برای تطویل رکوع و سجود می توان علاوه بر آنچه واجب است ، هر ذکری و یا دعایی که در رکوع و سجود خواندنش جائز است را خواند امّا بهتر است به آنچه در روایات به صورت خاصّ یا عامّ آمده عمل شود. مثلاً می توان چندین مرتبه ( و بهتر است به تعداد فرد ؛ یعنی یک یا سه یا پنج و … باشد ) « سبحان ربّی العظیم و بحمده » در رکوع و « سبحان ربّی الاعلیٰ و بحمده » در سجده را گفت.
یا یک مرتبه « سبحان ربّی العظیم و بحمده » در رکوع و « سبحان ربّی الاعلیٰ و بحمده » در سجده و چند بار ( و باز بهتر است به عدد فرد باشد ) « سبحان الله » گفت.
۴ – خوب است در رکوع و سجود ذکر صلوات ، به صورت « صلّی الله علی محمّد و آل محمّد » و یا « اللّٰهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد » گفته شود.
گذاشتن پاسخ