نکتهء هفتم : درست است که در مستحبّات باید ملاحظهء حال و نشاط را کرد و از آن فراتر نرفت و بر خود سخت نگرفت ، و در یک کلام ، باید « رِفق و مدارا » را پیشه ساخت ، امّا باید قدر همان مقدار نشاط و « حال » را هم دانست. پس باید به مقداری که قلب انسان به مستحبّات تمایل دارد مشغول بود و البتّه وقتی هنوز قدری از آن رغبت و شوق و نشاط باقی است دست از عمل کشید تا خاطرهء این میل و رغبت در ذهن او باقی بماند و همیشه خود را تشنهء عبادت ببیند. مثلاً اگر کسی به اندازهء قرائت صد آیه از قرآن حال و نشاط دارد ، ۹۰ آیه را بخواند.

جناب شیخ حسنعلی اصفهانی رضوان الله علیه در جایی نوشته اند : « در شب عاشورا سنهء ۱۳۲۷ هنگام اشتغال به نماز صد رکعتی ، در حین نماز به قلب این روسیاه چنین القاء و الهام شد که هر نعمتی که خداوند به بنده عطا فرموده شکری خاصّ فعلی دارد و شکری قولی که در تمام نِعَم مساوی و واحد است. ولی شکر فعلی در هر نعمتی به نحوی خاصّ است. »

مقصود ایشان این است که وقتی نعمتی به انسان داده می شود ، در ازای این نعمت دو نوع شُکر وجود دارد ؛ یکی شکر قولی است که در همهء نعمتها کم و بیش به یک صورت است ( مثلاً اینکه بگوید « خدا را شکر » یا « الحمد لله » و … ). و دیگری شُکر فعلی ، یعنی اینکه در ازای آن نعمت و به عنوان شُکر آن نعمت ، یک عملی انجام دهد. این عمل ( که به عنوان شُکرِ نعمت انجام داده می شود ) مثل شکر قولی نیست که در همهء موارد کم و بیش به یک صورت است ، بلکه انواع بسیار زیادی دارد. مثال این نوع شُکر را خود ایشان در ادامهء کلامشان ذکر می کنند.

ایشان در ادامه می فرماید : « اگر شُکر فعلی را بجای آورند آن نعمت مستدام می شود و الّا به اندک زمانی زائل خواهد شد. پس لازم است که انسان کاملاً مواظبِ نَعماء [ = نعمتهای ] الهی باشد. مثلاً اگر کسی را قوّتِ عبادت و طلاقت لسان [ = روان بودن زبان ] دادند که صد رکعت نماز را بتواند ظرف یک ساعت بجای بیاورد ، چنین شخصی نباید این نماز را ترک کند و باید آن را بجا بیاورد که [ اگر چنین کرد ] شُکر فعلیِ آن نعمت را بجا آورده است. وَ قِس عَلَیهِ سائِرَ النِّعَم [ = و سایر نعمتها هم مثل همین نعمت ذکر شده ( در مورد صد رکعت هستند ) و آنها را با همین نعمت قیاس کن و بسنج. ]. »