چگونه شخصیت افراد را مورد ارزیابی قرار می دهیم و در مورد آنها قضاوت می کنیم ؟

منظور ما از « شخصیت » در اینجا ، همان اصطلاح علمی است که بر اساس آن ترکیباتی مثل « روانشناسی شخصیت » ساخته شده و به کار برده می شود. این لغت ، در زبان لاتین personalite و در زبانهای انگلوساکسون ( مثل انگلیسی ، که در واقع مشتقاتی از لاتین هستند ) ، personality خوانده می شود. ریشهء این کلمه ، persona  است که به نقاب یا ماسکی گفته می شده که در یونان قدیم بازیگران تئاتر بر چهرهء خود می زدند. نکته در اینجاست که نقابی که یک انسان بر چهرهء خود زده یا بر چهرهء او زده اند ، ممکن است با اصل و حقیقت او مطابقت نداشته باشد ! و در واقع ، اکثر اوقات چنین است. عوامل بسیار زیادی باعث می شوند تا نمود و ظهور و بروز یک انسان ، به صورتی خاصّ جلوه کند و حتّی گاه نمود و ظهور او نزد افراد مختلف ، به صورتهای مختلف به نظر آید ؛ و به همین دلیل ، عده ای او را بپسندند و عده ای جلوهء او را ناپسند ببینند. برای اینکه یک نفر را بهتر بشناسیم ، باید تا جایی که ممکن است از این نقابها و حجابهایی که بین حقیقتِ او و ما فاصله انداخته عبور کنیم. هر چه به کسی نزدیکتر باشیم ، او را بهتر خواهیم شناخت و دیدگاه ما در مورد نکات مثبت و منفی او واقعی تر خواهد شد. به همین دلیل است که می گویند دوست را باید در سفر و یا در هنگام عصبانیّت شناخت ؛ چون در امثال این موارد است که فرد مجال کمتری برای نقش بازی کردن دارد.

حال اندکی بیاندیشیم ؛ دیدگاهی که در مورد یک شخصیّت سیاسی و اجتماعی معاصر داریم ، تا چه حد محصول واقعیّتِ اوست، و تا چه حدّ زائیدهء نقاب و حجابی است که عوامل مختلف ، بر چهرهء او در ذهن ما ایجاد کرده اند ؟

روشنترین راه برای کشف حقیقتِ چنین شخصی و ارزیابی او ، مدّ نظر قرار دادنِ همه گونه اطلاعات در مورد اوست ؛ عملکردی که در وقایع مختلف داشته ، راههایی او در آن موقعیّتها می توانسته یکی را انتخاب کند ( = گزینه های پیش رویش در آن موقعیّتها ) ، مقایسهء او با دیگر معاصرانش ، مقایسهء او با همتایان یا مشابهانش در طول تاریخ ، ویژگیهای شخصیّتی او و … پارامترهایی از این قبیل.