توضیحات

سؤال : گاهی ما مهندسینی که در مسیر سخت زندگی امروز، امکان تهجد، بیداری بین الطلوعین ، کناره گیری از محیطهای احتمالا مایل به گناه، ختم قرآن زیاد، مجالست با علما و منبریها، مطالعه کتب اخلاقی و… برایمان فراهم نیست و مجبوریم برای کسب رزق مطابق تقویم زمانی جامعه حرکت کنیم، به زندگی طلاب و علمای ربانی که وقتشان را (تا حدی بیش از ما) خودشان تنظیم میکنند، غبطه میخوریم. اساسا دخل آنها از راه علوم پیغمبری است. میدانم که شیطان هیچ جا بیکار نمی نشیند بخصوص در میان علما. کاری به سختیهای کار حوزویهای ربانی ندارم… مسئله این است که “ما” چه کنیم؟ چه کنیم که ما هم با همین سبک به همان مقصد یا بالاتر برسیم؟ ( چهارشنبه ، ۲۵ شوال ۱۴۳۳ )

جواب : جواب دادن به امثال این سؤال ، برای درمانده ای مثل من بسیار مشکل ، و – آن گونه که خودم می دانم – از مشکل ترین کارهاست. امّا چه می شود کرد ، به قول آن آقا ، گاه باید انشای دیگران را بنویسیم !

سیر و سلوک ، متاسّفانه کامل تعریف نشده است. بگذارید خیالتان را راحت کنم ؛ سیر و سلوک ، حدّاقلّ در آن مراحلی که امثال بنده در آن قرار دارند ، یعنی عمل به وظیفه. و به نظر می رسد در این راه رعایت نکات زیر ، به اذن خدای متعال ، راهگشاست :

۱- باید ببینیم « اکنون » وظیفهء ما چیست ؟ فکر کنیم ، مشورت و در راه تشخیص وظیفه مجاهدت نمائیم. وظیفهء کسی ممکن است کسب رزق حلال باشد و وظیفهء دیگری تلاش برای حفظ علوم انبیاء و ائمّة علیهم السلام و وظیفهء دیگری چیزی دیگر. به عبارت دیگر باید ببینیم آنچه انجام دادنش بر ما واجب است چیست ؟

۲- احتراز تمام و کمال از کارهای حرام و انجام بی کم و کاست واجبات.

۳- رعایت قواعد ضروریِ حفظ الصحّة و بهداشت ؛ مثل به اندازه خوردن و آشامیدن ، اجتناب از خوردنیها و آشامیدنی های مضرّ ، ورزش دائم و کافی و … مانند آن.

۴- انجام دادن اعمال صالحه ای که هر کس در هر حال می تواند آنها را انجام دهد ؛ مانند صدقه دادن ، صلهء رحم به اشکال و انحاء مختلف بخصوص احسان به والدین و احسان به همسر و فرزندان ، حسن خلق ، احسان به همهء مخلوقات مگر جایی که موجب مفسده ای باشد و … .

۵- اجتناب از کارهای بیهوده ( لهو ) که دل را تاریک و ذهن را مغشوش کرده و جز اتلاف وقت و خسران نتیجه ای ندارند ؛ مانند پرسه زدنهای غیر ضروری در اینترنت و … .

۶- سعی کنیم نیّتهای خود را اصلاح نمائیم و در همهء کارها اخلاص داشته باشیم. اخلاص سرّی است عظیم از اسرار الهی.

۷- سعی کنیم مکارم اخلاق را در خود و همراه خود داشته باشیم ؛ شجاعت ، سخاوت ، فتوّت ( = جوانمردی ) ، راستگویی ، امانت داری ، نظم و … .

در این باب نکات دیگری هم هست که شاید در وقتی دیگر اشاراتی به آنها بنمائیم.

 باید تا جایی که در توان داریم ، با رفق و مدارا و بر اساس حکمت ، همهء این امور را رعایت کنیم تا خدای ناکرده ضعف و کم کاری در بعضی از ابعاد و جهات ، موجب ضعف و سستی و ناتوانی ما در سایر ابعاد نشود.

وَ اللهُ یقولُ الحَقَّ و هُوَ یَهدیِ السَبیل.

————————————————————-

تکمله :

یکی از کاربرانِ فاضل ، نوشتهء زیر را به عنوان کامنت برای ما ارسال کرده اند. از ایشان بسیار متشکّریم. به نوشتهء ایشان ( که البتّه توسّط ما ویرایش شده است ) و سپس به توضیحات ما توجّه فرمایید :

« متاسفانه زندگیهای ما امروز خیلی شلوغ شده است. برای ما کلّی دغدغه تراشیدند که تا حدّی لازمهء همزیستی با امروزیان رسیدگی به این دغدغه هاست. ما امروز به یک عزلتِ مثبت و سازنده نیاز داریم ؛ یک دور شدن ؛ تا جایی که برایمان ممکن است. به خصوص برای کسی که اوّلِ راه است. و الّا مسائلی که هر روزه با آنها دست به گریبانیم ، مجال پرداختن به خود را از ما خواهد گرفت. و این بستر لازمه عمل به دستورات و نکاتی هست که به آن اشاره فرمودید. »

به نظر من ، آنچه ایشان گفته اند ، کاملاً درست است. یکی از یزرگترین موانع در راه خدا ، همین دغدغه ها و گره هایی است که در زندگی امروزه به وجود آمده است و البتّه بزرگترین عامل ایجاد و بقای این مشکلات ، حاکمان و برنامه ریزان جوامع هستند که بدون حکمت ( = میراث انبیاء و اولیاء صلوات الله علیهم اجمعین ) و بر اساس اوهام و تخیّلات و احتمالات سعی در ادارهء جوامع دارند.

« قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‏ وَ فُرادى … » « بگو : من فقط به شما يك اندرز می ‏دهم كه : دو دو و به تنهايى براى خدا به پا خيزيد … » ( بخشی از آیهء ۴۶ سورهء مبارکهء سبأ ) باید علیه این تعارفات ، این جهالت ها ، این کلّه شقّی ها و این گره های خود ساخته ای که همچون غُل و زنجیر ( چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی ) به پای انسانها بسته شده قیام کرد ، باید این بتها را شکست و سبک زندگی ( life style ) را اصلاح نمود.

باید فضای تفکّر را باز کرد ، دید را واسع نمود و با نورانیّت به دنیا و آنچه در آن است نگریست … .

و یکی از مهمترین اجزاء تشکیل دهندهء سبک زندگی صحیح و حکیمانه ، « عُزلت » است. شاید بعدها در این زمینه توضیحات بیشتری را ذکر نماییم. فَتَرَبّص حَتّی حین.