سؤال : تفاوت بین اخلاق و سیر و سلوک عرفا در چیست؟ (۳۳/۶/۲۹)

جواب : گاهی به یک معنا به کار می روند و گاه به معانی متفاوت. مثلاً طبق بعضی اصطلاحات ، اخلاق به همان مسائل اخلاقی معروف و مشهور که عبارت اند از علم به فضائل و رذائل اخلاقی ( اخلاق نظری ) و یا کیفیّت عمل به فضائل و دوری گزیدن از رذائل ( علم اخلاق عملی ) اطلاق می شود در حالی که « سیر و سلوک » به مراتب بالاترِ همان سیر اخلاقی گفته می شود ؛ یعنی کسی که به آن مراتب اوّلیّه عمل کرد ، می تواند با سیر و سلوک وارد عوالم بالاتر شود و بهره های بیشتری ببرد.

البتّه همان طور که گفته شد ، ممکن است این قبیل کلمات و اصطلاحات ، به معانی دیگری هم به کار برده شوند امّا وقت ،‌تنگ تر از آن است که وارد بازی با اصطلاحات شویم.

اخلاق ، سیر و سلوک و مانند آن ، وقتی سالم و صحیح است که مؤیّد به قرآن کریم و روایات و سیرهء انبیاء و اولیاء علیهم السلام باشد ، و در غیر این صورت ، سرابی بیش نیست که « يَحسَبُهُ الظَّمآنُ ماءًا » انسان تشنه آن را آب می پندارد « حَتَّى إِذا جاءَهُ لَم يَجِدهُ شَيئا »( النور ، ۳۹ )  امّا وقتی به آن رسید می بیند که نه ، خبری نیست !

سلوک صحیح ، راه انبیاء و اوصیاء علیهم السلام است ، حال آن را هر چه می خواهید بنامید !