میرزا محمّد علی محلاتی رحمة الله علیه ( متوفا به سال ۱۳۴۴ هجری ) از جهانگردهای معروف ایرانی است و در طیّ هژده سال تقریباً تمامِ دنیای متمدّن زمان خود را با هر وسیلهء ممکن ( و گاه با پای پیاده و جیب خالی ! ) پیموده است ، تا جایی که به « حاج سیّاح » مشهور شد. استاد باستانی پاریزی در مقاله ای که در رابطه با این مرد نوشته ( و به اسم « حاج سیّاح ؛ سیّاحِ دوربینِ بدونِ دوربین » در مجموعهء « نوحِ هزار طوفان » چاپ شده است ) می گوید :

« معیّر الممالک در خاطرات خود می نویسد : یکی از روزها که ناصرالدین شاه با معدودی از خواص در دیوانخانه به صحبت ایستاده بود ناگاه از لای درختها نظرش به حاج سیّاح افتاد که کنار دیوار برای شرفیابی انتظار می بُرد. شاه با دیدن او سر را آهسته جنبانیده … آنگاه او را به اشارهء دست پیش خواند و خطاب به او گفت : از قراری که شنیده ام هم مسلکت ؛ ملکم ، در روزنامهء قانون مطالبی در مورد لزوم دادنِ آزادی و برقراری آئین مشروطه در ایران نوشته ، از قول من به او بنویس که به اندازهء تو و امثال تو عقل و شعور دارم ، تواریخ و سِیَر هم خوانده ام و از اوضاع دنیا آگاهم ، نیک می دانم که ترقّی هر مملکت بسته به آزادی است ، ولی دادنِ آزادی به مردم نادان و بی سواد ، رها ساختنِ عنان به اراذل و اوباش ، تیغ در کفِ زنگیِ مست نهادن است … مخصوصاً به او بگو که این فضولی ها را کنار بگذارد و مطمئن باشد روزی که تشخیص دهم مردم شایستگی استفاده از آزادی را دارند ، اگر لازم شود از تاج و تخت نیز می گذرم. آنگاه شاه رو به حاضران نموده گفت : مردم قبل از آزادی احتیاج به سواد و تربیت صحیح دارند. … »