یکی از حسنات دهر ، عالم ربّانی و زاهد ، آیة الله شیخ محمّد غروی قدّس الله روحه بودند. اوصاف ایشان را جسته و گریخته از بعضی از اساتید شنیده بودم تا اینکه در شب چهارشنبه ۸ ربیع الاوّل ۱۴۲۵ ( حدود هشت سال پیش ) به همراه آقای مجاب رضوان الله علیه به منزل ما تشریف آوردند. از آن شب به بعد چندین بار خدای متعال توفیق داد که خدمتشان برسم و از ایشان نکاتی را استفاده کرده ام که ان شاء الله در جای خود ذکر خواهد شد.
متن زیر ترجمهء زندگی نامهء ایشان است که خودشان به درخواست جناب شیخ عبد الحسین جواهر کلام نوشته اند و در شمارهء دوم از دو فصلنامهء « کتاب شیعه » ( پاییز و زمستان ۱۳۸۹ هـ.ش ) منتشر شده است. ترجمهء متن کار آقای محسن صادقی است و ظاهراً موارد درون [] از سوی ایشان اضافه شده است. من قسمتی از متن اصلی را دیده ام و اگر چه نسبت به بعضی از قسمتهای ترجمه اشکالاتی در ذهن دارم ، امّا به دلیل عدم دسترسی به همهء متن اصلی و نیز به دلیل تعمیم فائده برای کسانی که در فهم زبان عربی مهارت ندارند فعلاً به همین ترجمه اکتفا می کنیم ؛ لَعَلَّ اللهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذٰلِکَ أمْراً.
تاریخ وفات ایشان عصر شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ هـ.ش و مدّت عمر با برکت ایشان ۸۷ سال بود. رضوان الله علیه و قدّس الله نفسه الزکیّة.
***
بسم الله الرحمن الرحيم
وله الحمد والمجد، والصلاة والتسليم على محمد و آله
بنده محمد فرزند شيخ محمد اسماعيل، فرزند ابراهيم غروى قزوينى، در يكى از روزهاى دهۀ نخستين ذى الحجه ۱۳۴۵ هجری (بر مهاجرآن هزاران تحيت و ثنا) در نجف اشرف متولد شدم.
تا ۱۳۶۰ ق از خواندن و نوشتن و حساب در مدرسه علوى در نجف اشرف ـ كه ويژه ايرانيان بود ـ فارغ شدم. آنگاه به آموختن دانشهاى دينى پرداختم.
استادانم در ادبيات و حكمت
۱٫ شيخ محمد آقا رازى تهرانى شاگرد ميرزا باقر زنجانى كه در ۱۳۸۴ ق در حدود ۵۵ سالگى درگذشت. نزد ايشان صرف، نحو، معانى و بيان و بديع و منطق و تجويد و تفسير قرآن و معالم الدين را از سال ۱۳۶۰ ق به بعد آموختم. ايشان در تهذيب اخلاق شاگردانش كوشا بود و بهترين معلم من بود. خداى ايشان را جزاى خير دهاد.
۲٫ شيخ صدرا بادكوبى كه در سال ۱۳۹۴ ق درگذشت. ماده تاريخ وفاتش «غاب صدرالدين = ۱۳۹۴» است. نزد ايشان شرح مطالع تأليف قطب الدين محمد بن محمد از نوادگان شيخ صدوق و شاگرد علامه حلى و شهيد اول و در گذشته ۷۶۶ ق (ذريعه، ج ۴، ص ۶۹) را آموختم. همچنين نزد ايشان بعضى از مباحث فلسفه و كلام را آموختم. شرح تجريد را نیز با بعضى از فضلا مباحثه كردم.
اساتيدم در دوره سطح
۱٫ شيخ محمد حسين دهاقانى درگذشتۀ ششم محرم ۱۴۰۴ ق. نزد ايشان قوانين ميرزاى قمى (م ۱۲۳۱ ق) را آموختم.
۲٫ شيخ مجتبى لنكرانى (م ۲۰ شعبان ۱۴۰۶ ق). نزد ايشان شرح لمعه و بخشى از رسائل و مكاسب شيخ انصارى را آموختم.
۳٫ شيخ احمد هروى (م ۱۸ صفر ۱۳۸۸ ق). نزد ايشان بخشى از رسائل شيخ انصارى و اخلاق را آموختم.
۴٫ استاد بزرگم سيد على بهشتى [م ۹ ربیع الأول ۱۴۲۴]. نزد ايشان بخشى از شرح لمعه و بقيه رسائل و بعضى كتب ديگر را آموختم.
۵٫ شيخ نصرالله شبسترى [م ۲۸ ذیقعده ۱۴۲۴]. از ايشان علم رجال را آموختم.
۶٫ حاج آقا ميرزا حسين يزدى (م ۱۳۷۸ ق). در سال ۱۳۷۰ ق دو جلد كفايه را نزد ايشان خواندم.
اساتيدم در دورۀ خارج فقه و اصول
۱٫ استاد [آية الله] حاج سيد ابوالقاسم خوئى. دو دوره و نيم در درس اصول ايشان شركت كردم و دوره دوم را هم نوشتم چنان كه خارج مكاسب محرّمه و بخشى از بيع و طهارت و صلاتِ عروة الوثقى را نزد ايشان خواندم و در درس تفسير ايشان هم حاضر شدم.
۲٫ مرحوم استاد [آية الله] سيد ميرزا عبدالهادى شيرازى (م ۱۰ صفر ۱۳۸۲ ق). در درس خارج صلات ايشان شركت كردم و «نماز آيات» آن را هم نوشتهام.
۳٫[آية الله] شيخ حسين حلّى (م ۵ شوّال ۱۳۹۴ ق). نزد ايشان چند قاعده فقهى نظير قاعدۀ لاضرر ولاضرر و تقيه و بحث رضاع و… را خواندم.
۴٫ [آية الله] حاج سيد محسن حكيم طباطبائى (م ۱۳۹۰ ق). از ايشان بسيارى از مباحث فقهى را بر اساس عروة الوثقى فرا گرفتم.
اينان اهمّ اساتيد من در دورۀ خارج فقه و اصول بودند.
تدريس و مهاجرت
از ادبيات تا سطوح عالى را در نجف تدريس مىكردم و تا ۱۳۹۵ ق در نجف اشرف ماندم. سپس با خانواده به حج مشرف شدم و پس از آن به قم در جوار دختر موسى بن جعفر حضرت فاطمه معصومه ـ عليهما و عليها السلام ـ مشرف شدم.
تأليفات چاپ شده
۱٫ الأمثال النبويه. چاپ بيروت، موسسه أعلمى، ۱۴۱۰، در دو جزء و حدود ۱۰۰۰ صفحه.
۲٫ الأمثال والحكم المستخرجة من نهج البلاغه. چاپ دفتر انتشارات اسلامى، قم، ۱۴۰۷ ق. [ ۱ ]
۳٫ الأمثال و الحكم المتسخرجة من كلمات الإمام الرضا علیه السلام. چاپ آستان قدس رضوى، ۱۴۰۹ ق.
همچنين با اضافاتى با عنوان أمثال و حكم الإمام الرضا أو كلماته المختارة در دو جلد در بيروت چاپ شده است (دارالزهراء، ۱۴۱۰ ق).
۴٫ الاسم الأعظم أو معارف البسلمه والحمد له. بيروت، مؤسسه اعلمى، ۱۴۰۲ ق.
۵٫ السلام فى القرآن و الحديث. بيروت، دارالأضواء، ۱۴۱۰ ق.
۶٫ أمثال و حكم الإمام الكاظم علیه السلام و كلماته المختارة، دو جلد.
۷٫ رسالة فى ذبائح اهل الكتاب، ۱۴۱۳ ق.
۸٫ الشيخ المفيد و التوقيعات الصادرة عن الناحية المقدسة من الأخذ و الرد، ۱۴۱۳ ق.
۹٫ المختار من كلمات الامام المهدى علیه السلام ، سه جلد، ۱۴۱۴ ق.
تأليفات چاپ نشده
۱٫ البصائر فى تفسير آيات الأمثال و النظائر.
۲٫ أمثال و حكم الأربعة عشرالمعصومين علیهم السلام.
۳٫ دورۀ اصول فقه و تقريرات دروس آية الله خوئى.
۴٫ رساله ای استدلالى در احكام حجِّ عروة الوثقى.
۵٫ رساله ای استدلالى در اجتهاد و تقليد.
۶٫ تعليقه بر شرح لمعه.
۷٫ المكاسب المحرّمه (تقريرات درس آية الله خوئى).
۸٫ تعليقه بر قوانين الأصول.
۹٫ تعليقه بر مكاسب شيخ انصارى (محرمه، بيع، خيارات).
۱۰٫ حاشيه بر كفاية الاصول.
۱۱٫ حاشيه بر طهارت رياض المسائل.
۱۲٫ حاشيه بر منظومۀ ملا هادى سبزوارى.
۱۳٫ شرح كشف المراد علامه حلّى.
۱۴٫ شرح بر اين بيت حافظ:
الا يا ايّها السـاقى أدر كأسـاً و ناولـها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
۱۵٫ شرح حال زرارة بن اعين.
۱۶٫ الأمثال و الحكم العلويه. شرح حدود هزار حكمت.
۱۷٫ المختار من كلمات الإمام اميرالمؤمنين علیه السلام. شامل حدود سه هزار كلمه بدون شرح.
۱۸٫ شرح احوال فيض كاشانى.
۱۹٫ دورۀ مختصر علم اصول فقه.
۲۰٫ حول البداء وبعض مناظرات الإمام الرضا علیه السلام التسع.
۲۱٫ حول التشبیه و الاستعاره و المثل و أقسامه.
۲۲٫ حول بعض المعارف الإلهيه.
۲۳٫ تجارة النبى صلّی الله علیه و آله قبل البعثة و تزويجه بخديجة.
۲۴٫ رسالة فى تحريم الغناء والمعازف و الموسيقى.
۲۵٫ رسالة فى تحريم القمار و الشطرنج و النرد.
۲۶٫ دروس تهذیبیه و توجيهيه.
۲۷٫ دروس من كتاب صلاة العروة الوثقى.
۲۸٫ دروس من كتاب طهارة العروة الوثقى.
۲۹٫ الكتاب و الكتابة فى الكتاب والسنة.
۳۰٫ تعليقات بر رسائل شيخ انصارى.
۲۰/۱۲/ ۱۴۱۰ ق
محمد غروى
[ ۱ ] این کتاب در سال ۱۳۶۴ برندۀ جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.
گذاشتن پاسخ